EYT ile Emeklilik Yol Haritası Kim, Ne Zaman, Nasıl Emekli Olur?

EYT ile emeklilik, prim gününü ve hizmet yılını tamamlamış olmasına rağmen yaş engeli nedeniyle emekli olamayan sigortalılar için getirilen özel bir düzenlemedir. “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” olarak bilinen bu grup, 1999 yılında yapılan yasal değişiklikle emeklilik sistemine yaş şartı getirilmesi sonucunda mağduriyet yaşamıştır. O döneme kadar yalnızca prim günü ve sigortalılık süresi yeterli görülürken, yaş sınırının eklenmesi milyonlarca kişinin emeklilik hakkına erişememesine yol açmıştır.

Bu uzun süren mağduriyetin ardından, 3 Mart 2023’te çıkarılan yasa ile EYT’lilere yaş şartı olmaksızın emeklilik yolu açılmıştır. Özellikle 8 Eylül 1999 ve öncesi sigorta girişi olanlar bu düzenlemeden yararlanabilmektedir. Böylece, yıllardır primi ve hizmet süresi tam olduğu halde yaşı tutmayan vatandaşların emekli olabilmeleri mümkün hale gelmiştir.

2023 Yılında Yapılan EYT Düzenlemesinin Özeti

2023’te yürürlüğe giren kanunla birlikte, emekli olmak isteyenler için artık yaş sınırı aranmamaktadır. Kanun, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na geçici bir madde olarak eklenmiş ve Resmî Gazete’de yayımlandığı gün yürürlüğe girmiştir.

Bu yasa sayesinde, gerekli prim gün sayısı ve hizmet süresini tamamlayan vatandaşlar, kaç yaşında olduklarına bakılmaksızın SGK’ya başvurarak emeklilik hakkını kullanabilir hâle gelmiştir. Resmî açıklamalara göre, bu düzenlemeden ilk etapta yaklaşık 2,2 milyon kişi yararlanmıştır.

Kimler EYT Kapsamında Sayılır?

EYT kapsamına girmek için en temel koşul, ilk sigorta giriş tarihinin 8 Eylül 1999 veya öncesinde olmasıdır. Bu tarihten sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar EYT kapsamında değerlendirilemez.

EYT; yalnızca SSK (4/a) değil, Bağkur (4/b) ve Emekli Sandığı (4/c) sigortalılarını da kapsamaktadır. Dolayısıyla, bu üç sosyal güvenlik kolundan herhangi birine tabi olan ve 1999 eylülünden önce işe başlayan herkes, EYT’den faydalanabilir. Yasadan yararlanmak için Sosyal Güvenlik Kurumu’na dilekçe ile başvuru yapılması yeterlidir. Başvuru sonrası şartları sağlayanların aylıkları kısa sürede bağlanmaktadır.

Prim Gün Sayısı ve Hizmet Yılı Şartları Neler?

EYT ile emekli olmak için yaş engeli kaldırılmıştır; ancak prim günü ve sigortalılık süresi şartları hâlâ geçerlidir. Bu koşullar, 1999’dan önce geçerli olan eski mevzuata göre uygulanmaktadır.

• SSK’lılar (4/a) için prim günü 5000 ila 5975 gün arasında değişmektedir. Kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi gereklidir.
• Bağkur (4/b) ve Emekli Sandığı (4/c) için ise, 25 tam yıl hizmet süresi temel alınır.

Bu kriterleri tamamlamayanlar EYT kapsamında da olsa emekli olamaz. Eksik prim günü olan sigortalılar için doğum borçlanması, askerlik borçlanması veya yurtdışı hizmet borçlanması gibi yöntemlerle eksik günlerini tamamlama imkânı mevcuttur.

EYT’de Kadın ve Erkek İçin Yaş Farkı Var mı?

EYT kapsamında kadın ve erkek sigortalılar için yaş farkı kalmamıştır. 2023’te çıkarılan yasa, emeklilikte yaş şartını tamamen kaldırdığı için, artık kadın ya da erkek olmanız fark etmeksizin yaşınızı beklemeden emeklilik başvurusu yapabilirsiniz. Bu, özellikle 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olan herkes için geçerlidir.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta şudur: Yaş şartı kaldırılmış olsa da, prim günü ve hizmet yılı koşulları geçmişte olduğu gibi aynen uygulanmaya devam etmektedir. Örneğin, SSK kapsamında kadınlar 20 yıl hizmet süresiyle, erkekler ise 25 yıl hizmet süresiyle emekli olabilmektedir. Prim gün sayısı da ilk işe başlama tarihine göre değişmekte ve 5000 ila 5975 gün arasında olabilmektedir. Öte yandan, Bağkur’lularda kadınlar için 7200 gün, erkekler için 9000 gün prim ödenmesi gerekmektedir. Yaş değil, prim ve süre farkı bu noktada hâlâ kadın ve erkek arasında farklılık oluşturmaktadır.

Kademeli Emeklilik Sistemi: EYT Kapsamına Girmeyenler Ne Zaman Emekli Olabilir?

EYT dışında kalan sigortalılar için geçerli olan sistem, kademeli emeklilik olarak adlandırılır. Bu sistem, 1999 ve 2008’de yapılan reformlarla yürürlüğe girmiştir. 8 Eylül 1999 sonrasında işe başlayanlar sabit yaşla değil, doğum tarihine ve işe giriş zamanına göre artan yaş şartlarına tabidir.

Örneğin, 2008 sonrasında sigortalı olan bir kadın 7200 günü 2037’de tamamlarsa 59 yaşında emekli olabilirken; aynı kadın 2040’ta tamamladığında 61 yaşında emekli olacaktır. Erkekler için de benzer şekilde 61’den başlayarak kademeli yaş artışı uygulanır. Bu artış 2048 yılında hem kadınlar hem erkekler için 65 yaşta eşitlenerek sona erecektir.

Ayrıca, SSK kapsamında en az 5400 gün prim ödemiş olanlar için “yaştan emeklilik” seçeneği bulunmaktadır. Kadınlar bu kapsamda 61 yaşında, erkekler ise 63 yaşında emekli olabilir. Bu, eksik primi olanların daha ileri yaşta da olsa emekli olabilmesini sağlayan alternatif bir yol olarak sunulmaktadır.

Bağkurlular İçin Prim Gün Şartı: SSK’ya Göre Neden Daha Fazla?

Bağkur (4/b) sigortalıları için geçerli olan prim gün şartı, SSK’lılara kıyasla çok daha yüksektir. Şu anda kadın Bağkur’luların emekli olabilmesi için en az 7200 gün, erkeklerin ise 9000 gün prim ödemesi gerekmektedir. Bu durum, SSK’lıların 5000-5975 prim günüyle emekli olabildiği göz önüne alındığında, Bağkur’lular için ciddi bir dezavantaj yaratmaktadır.

Ayrıca, Bağkur’lular için prim eksiğini kapatma yolları daha sınırlı olduğu için, eksik günü olan pek çok kişi emeklilik için daha uzun süre prim yatırmak zorunda kalmıştır. Bu eşitsizlik kamuoyunda sıkça eleştirilmiş ve Bağkur ile SSK prim günlerinin eşitlenmesi yönünde talepler dile getirilmiştir.

2023 yılında yürürlüğe giren EYT düzenlemesi, Bağkur’luları da kapsasa da bu konuda herhangi bir eşitleme getirmemiştir. Yalnızca yaş engelinin kaldırılması ile sınırlı kalmış, prim şartlarında değişiklik yapılmamıştır. Bu nedenle, EYT kapsamında erken emekli olmak isteyen Bağkur’lular da hâlen 7200 ya da 9000 gün şartını sağlamak zorundadır.

Daha önce prim borcu nedeniyle silinmiş Bağkur hizmetleri ise ihya (canlandırma) işlemiyle geri alınabilmektedir. SGK’ya yapılan başvuru ile bu günler toplu ödeme karşılığında prim hesabına eklenebilir ve eksik günler tamamlanabilir.

Bağkur’da Emeklilik Yaşı ve Yaştan Emeklilik Seçeneği

Bağkur’lu sigortalılar için emeklilik yaşı genel sistemle paralel şekilde işler. Eğer EYT kapsamına girmiyorlarsa, kadınlar 58 yaş, erkekler 60 yaş ve tam prim şartı (7200/9000 gün) ile emekli olabilirler. Ancak bu yaşlar, 2036’dan itibaren kademeli olarak yükselmeye başlayacak ve 2048 yılında her iki cinsiyet için 65 yaşta eşitlenecektir.

Bağkur’lular için ayrıca yaş haddinden emeklilik seçeneği de mevcuttur. Bu yöntemde aranan şart, en az 5400 gün prim ödenmiş olmasıdır. Bu durumda kadınlar 61, erkekler 63 yaşında kısmi emeklilik hakkı elde ederler. Ancak bu yaşlar da ileriki yıllarda artacaktır.

Ek olarak, malulen emeklilik ve engelli emekliliği seçenekleri de Bağkur’lular için geçerlidir. En az %60 oranında iş gücü kaybı yaşayanlar, 10 yıl sigortalılık süresi ve 1800 gün primle malulen emekli olabilir. %40 ve üzeri engel oranı olanlar ise vergi indirimi kapsamında daha erken yaşta ve daha az primle emekli olabilmektedir.

Bağkur Sigortalıları İçin Erken Emeklilik Yolları

Bağkur kapsamında prim ödeyenlerin daha erken yaşta emekli olabilmeleri için son yıllarda çeşitli çözümler gündeme gelmiştir. En dikkat çeken düzenleme ise kamuoyunda “5 yıl erken emeklilik” olarak bilinen, Bağkur prim günlerinin SSK ile eşitlenmesi teklifidir. Bu teklif, özellikle erkek Bağkur’luların 9000 gün yerine 7200 gün prim ödeyerek emekli olmasını mümkün kılmayı hedeflemektedir. Aradaki 1800 günlük fark yaklaşık 5 yıla denk geldiği için bu adlandırma kullanılmaktadır.

2024 yılı itibarıyla, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu konuya sıcak yaklaşmış ve orta vadeli programlar arasında yer vereceğini duyurmuştur. TBMM’ye sunulan yasa taslağı kabul edilirse, küçük esnaf ve diğer Bağkur’lular için büyük bir kolaylık sağlanacaktır. Ancak, 2025 yılı itibariyle bu düzenleme henüz resmiyet kazanmamış, yani hâlen yürürlüğe girmemiştir. Dolayısıyla, erkekler için geçerli prim şartı 9000 gün, kadınlar için ise 7200 gün olarak uygulanmaya devam etmektedir.

Borçlanma ile Eksik Prim Tamamlama Seçeneği

Bağkur’lular için erken emeklilik imkânı yalnızca yasal düzenlemelere bağlı değildir. Mevcut sistemde de prim gününü tamamlamanın bazı yasal yolları mevcuttur:

• Askerlik borçlanması: Erkek sigortalılar, askerlik yaptıkları süreyi SGK’ya ödeyerek prim günü olarak saydırabilir. 18 ay askerlik yapan biri bu yöntemle 540 gün kazanabilir.
• Doğum borçlanması: Kadın sigortalılar, sigortalılık sonrası doğan her çocuk için 2 yıl (720 gün) borçlanabilir. En fazla 3 çocuk için bu haktan faydalanılabildiğinden toplamda 6 yıl (2160 gün) prim kazanılabilir.
• Yurtdışı borçlanması: Yurt dışında çalışan Türk vatandaşları, orada geçen hizmet sürelerini Türkiye’deki Bağkur primine dönüştürebilir. Bu sayede hem prim kazanılır hem de emeklilik öne çekilmiş olur.

Bu borçlanma yolları, emeklilik yaşını değil, prim gününü tamamlamayı hedefler. Ancak özellikle EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyenler için oldukça stratejik bir avantaj sağlar.

Kaynaklar

• Resmî Gazete (03.03.2023): EYT ile ilgili yasal düzenlemenin tam metni
• SGK ve Çalışma Bakanlığı Duyuruları (2023-2024): EYT kapsamı ve Bağkur prim eşitlemesi çalışmaları
• 5510 Sayılı Kanun (2008): Kademeli emeklilik yaşlarını ve genel prim şartlarını belirleyen temel yasa
• Meclis Komisyon Raporları (2024): Prim indirimi tekliflerinin TBMM’ye sunulması

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

EYT’ye kimler dâhil ediliyor?

8 Eylül 1999 ve öncesinde sigortalı olanlar, gerekli prim gününü ve hizmet yılını doldurmuşlarsa yaş beklemeden EYT kapsamında emekli olabilirler.

Kadın ve erkekler için emeklilik yaşı aynı mı?

EYT kapsamında yaş farkı yoktur. Kadın ya da erkek ayrımı olmaksızın prim ve hizmet yılı koşullarını sağlayan herkes yaşa takılmadan emekliliğe başvurabilir.

Bağkur sigortalıları da EYT’den yararlanabilir mi?

Evet. Bağkur’lular da EYT düzenlemesinden faydalanabilir. Kadınlar için 7200, erkekler için 9000 gün prim ve yeterli hizmet yılı sağlandığında emeklilik başvurusu yapılabilir.

Prim eksiğim varsa nasıl tamamlayabilirim?

Askerlik, doğum ve yurtdışı borçlanmaları ile eksik prim günleri tamamlanabilir. Bu sayede EYT hakkı kullanılabilir hâle gelir.

EYT dışında kalanlar kaç yaşında emekli olur?

EYT’ye dahil olmayanlar için emeklilik yaşı kadınlarda 58, erkeklerde 60’tan başlayarak doğuma ve işe başlama tarihine göre 2048’e kadar 65 yaşa kadar yükselir.

Bağkur için prim gün sayısı 7200’e düştü mü?

Hayır. 2025 itibariyle prim gün şartı değişmemiştir. Erkekler için 9000 gün, kadınlar için 7200 gün geçerliliğini korumaktadır. Teklif sunulmuş ancak yasa hâlâ çıkmamıştır.