Trafik Kazalarında Asli ve Tali Kusur Maddeleri
Trafik kazalarında kusur, kaza sonucunda taraflara yüklenen hukuki sorumluluğun temelini oluşturur. Kazaya neden olan tarafın kusurunun türü ve oranı, hem adli süreci hem de tazminat boyutunu doğrudan etkiler. Bu kapsamda asli kusur ve tali kusur ayrımı, kazanın oluşumuna hangi düzeyde etki edildiğini belirlemede kritik rol oynar. Bursa gibi büyükşehir statüsündeki kentlerde artan araç yoğunluğu ve kavşak sayısı, kusur ayrımının daha dikkatli yapılmasını gerektirir. Bu yazıda, trafik asli ve tali kusur maddeleri, örnekleriyle birlikte açıklanacak ve Bursa’da sık karşılaşılan uygulama farklılıklarına da değinilecektir.
Asli Kusur Nedir?
Asli kusur, bir trafik kazasında kazanın meydana gelmesine doğrudan ve belirleyici biçimde neden olan kural ihlalidir. Bu tür kusurlar, sürücünün trafik kurallarına açıkça aykırı hareket ettiği ve bu ihlalinin tek başına kazaya yol açtığı durumlarda gündeme gelir. Karayolları Trafik Kanunu’nun 84. maddesinde açıkça belirtilen asli kusur maddeleri, kazanın temel sebebi olarak kabul edilen davranışları sıralar. Örneğin, kırmızı ışıkta geçmek, “dur” levhasına uymamak ya da ters yöne girerek trafiği tehlikeye sokmak, asli kusur sayılan en yaygın ihlaller arasındadır.
Asli kusur kavramı, sadece idari yaptırımlar açısından değil, aynı zamanda ceza hukuku ve tazminat hukuku bakımından da ciddi sonuçlar doğurur. Asli kusurlu sayılan bir sürücü, kazanın oluşumunda birincil sorumluluğa sahip olduğu için hem karşı tarafın zararlarını tazmin etmekle yükümlü olur hem de ceza yargılamasında kusur derecesi yüksek kabul edilir. Bursa’da özellikle yoğun trafiğin olduğu Acemler Kavşağı, Kent Meydanı ve Nilüfer geçişlerinde, asli kusur kaynaklı kazaların sıkça yaşandığı bilinmektedir. Bu nedenle, kural ihlallerinin ne zaman asli kusur sayılacağını bilmek, hem hukuki sorumluluğu azaltmak hem de kaza risklerini en aza indirmek açısından son derece önemlidir.
Tali Kusur Nedir?
Tali kusur, trafik kazasında kazaya dolaylı yoldan katkıda bulunan, ancak tek başına kazayı meydana getirmeye yeterli olmayan ihlalleri ifade eder. Bu tür kusurlar, genellikle sürücünün dikkat ve özen yükümlülüğünü yeterince yerine getirmemesi sonucunda ortaya çıkar. Tali kusurlu bir sürücü, kazaya neden olan asıl kural ihlalini gerçekleştirmese de, kazanın meydana gelmesini kolaylaştıracak ya da risk faktörünü artıracak bir davranış sergilemiş olabilir. Örneğin, hızını yol ve trafik koşullarına göre ayarlamamak ya da kavşağa yaklaşırken yeterince yavaşlamamak (52/1-a maddesi) gibi ihlaller tali kusur olarak değerlendirilir.
Tali kusur, kazadaki sorumluluğun tamamını yüklemese de hukuki açıdan tamamen sorumsuz kalmayı da engeller. Özellikle sigorta şirketleri ve bilirkişi raporlarında, tali kusurlar yüzde oranlarla değerlendirilir ve kazadaki kusur dağılımında genellikle %25 gibi bir oranla yer bulur. Bursa gibi eğimli arazi yapısına sahip şehirlerde, yokuş aşağı hızını kontrol edemeyen sürücülerin, başka bir sürücünün asli kusuruyla birleşen olaylarda tali kusurlu kabul edildiği pek çok örnek bulunmaktadır. Bu nedenle, tali kusur her ne kadar ikincil bir ihlal türü olsa da, tazminat ve ceza süreçlerinde etkili bir rol oynar.
Asli Kusur Maddeleri (Karayolları Trafik Kanunu’na Göre)
| Asli Kusur Durumu | Açıklama |
|---|---|
| Kırmızı ışık ihlali | Trafik lambasının kırmızı yanmasına rağmen geçiş yapılması |
| Ters yöne girme | Tek yönlü yolda ters istikamette ilerlemek |
| Ön araca arkadan çarpma | Takip mesafesine uymadan çarpışma |
| Geçiş önceliğine riayet etmemek | Kavşak ve dar yollarda geçiş hakkı kuralına uymamak |
| Hatalı sollama | Sollama yasağı olan bölgede ya da uygunsuz şeritte sollama yapmak |
| Ani şerit değiştirme | Sinyal vermeden ve kontrolsüz şekilde şerit değiştirme |
| Tehlikeli manevralar | Ani dönüşler, U dönüşleri veya dar alanlarda kontrolsüz hareketler |
| Tepe üstü ve dönemeçlerde hız kesmeme | Görüş mesafesinin daraldığı yerlerde hızını azaltmamak |
| Kavşaklarda geçiş hakkına uymamak | Kontrolsüz kavşaklarda diğer araca yol vermemek |
Not: Bursa–İzmir karayolu üzerindeki birçok kazada bu maddelerden biri asli kusur olarak raporlanmıştır.
Tali Kusur Sayılan Durumlar (Uygulamada Yaygın Örnekler)
| Tali Kusur Durumu | Açıklama |
|---|---|
| Yol ve hava şartlarına göre hız ayarlamamak | Sis, yağmur, buz gibi durumlarda hızını yeterince düşürmemek |
| Kavşağa yaklaşırken yavaşlamamak (52/1-a) | Özellikle şehir içi kavşaklarda hız kesmeden ilerlemek |
| Dikkat ve özen yükümlülüğünü ihlal etmek | Sürüş esnasında dalgınlık, telefonla ilgilenme gibi dikkatsiz davranışlar |
| Sinyal vermeden şerit değiştirmek | Diğer sürücülere haber vermeden şerit ihlali yapmak |
| Yetersiz aydınlatmayla gece araç kullanımı | Farlar kapalı ya da zayıf ışıkla gece trafiğe çıkmak |
Özellikle: 52/1-a maddesi Bursa kent merkezindeki kavşak kazalarında en sık atfedilen tali kusur oranıdır.
Asli ve Tali Kusur Arasındaki Fark
Asli kusur, kazanın temel nedenidir. Tali kusur ise kazaya zemin hazırlayan ikinci dereceden etkenlerdir. Hukuki açıdan asli kusurlu sürücüler daha yüksek oranda sorumlu tutulur. Bursa Adliyesi’nde görülen trafik dosyalarında, asli kusura sahip sürücülere daha ağır tazminat ve ceza yükümlülükleri uygulandığı gözlemlenmektedir.
Kusur Oranları ve Asli Tali Kusur Tablosu
Sigorta ve yargı süreçlerinde en sık kullanılan oranlar şunlardır:
- Asli kusurlu: %75, tali kusurlu: %25
- Her iki taraf tali kusurlu: %50 – %50
- Tek taraflı asli kusur: %100 – %0
Asli tali kusur tablosu, bu oranları sistematik şekilde özetleyen uygulama yöntemidir. Bursa’daki sigorta eksperleri ve bilirkişiler de genellikle bu oranlara göre rapor hazırlar.
Kusur Tespiti Nasıl Yapılır?
Kaza sonrası trafik polisi tarafından düzenlenen tutanaklar, kamera kayıtları, bilirkişi raporları ve taraf beyanları dikkate alınarak kusur oranları belirlenir. Bursa’da, özellikle Osmangazi ve Nilüfer ilçelerinde yoğunlukla görülen şehir içi kazalarda, MOBESE kayıtları sıklıkla kullanılır.
Trafik Kazalarında Tali Kusur ve Ceza Sorumluluğu
Sık sorulan “trafik kazası tali kusur beraat anlamına mı gelir?” sorusunun yanıtı hayırdır. Tali kusurlu bir sürücü, kazanın meydana gelmesinde nedensellik bağı bulunuyorsa ceza alabilir. Bursa Ceza Mahkemeleri kararlarında, tali kusurlu taraflara da taksirle yaralama veya ölüme sebebiyet verme suçlarından yaptırım uygulandığı görülmektedir.
Tazminat Sürecinde Kusurun Rolü
Kusur oranı, maddi ve manevi tazminat miktarlarının belirlenmesinde doğrudan etkilidir. Asli kusurlu sürücü, karşı tarafın zararlarını daha yüksek oranda karşılamak zorundadır. Bursa’daki trafik mağdurları, bu noktada Ursa Avukatlık gibi uzman hukuk bürolarından destek alarak süreci doğru yönetebilir.
Adli Kusur Nedir?
Adli kusur terimi, teknik anlamda mevzuatta doğrudan tanımlanmış bir kavram olmasa da, halk arasında genellikle trafik kazalarında taraflara yüklenen hukuki ve cezai sorumluluk kastedilerek kullanılır. Gerçekte, adli kusur denildiğinde kastedilen şey; ceza hukuku bağlamında değerlendirilen asli veya tali kusur türleridir. Trafik kazalarına ilişkin adli soruşturmalarda, kazaya karışan tarafların hangi davranışlarıyla kazaya sebebiyet verdiği ve bu davranışların suç teşkil edip etmediği araştırılır. Bu değerlendirme neticesinde kişiye, taksirle yaralama veya taksirle öldürme gibi suçlardan bir isnat yöneltilip yöneltilmeyeceği belirlenir.
Özellikle ölümle veya ağır yaralanmayla sonuçlanan trafik kazalarında, adli merciler kusur incelemesini bilirkişi raporları, tanık beyanları ve diğer deliller ışığında yapar. Bu noktada asli ya da tali kusur tespiti sadece sigorta tazminatı açısından değil, aynı zamanda ceza davasında failin kasten mi yoksa taksirle mi hareket ettiğini ortaya koymak bakımından da önemlidir. Dolayısıyla “adli kusur” kavramı, esasen bir sürücünün yaptığı kural ihlalinin ceza hukuku kapsamında değerlendirilip değerlendirilmediğini ifade eder. Kusurun ağırlığına göre kişi hakkında beraat kararı verilebileceği gibi, hapis cezasına varan yaptırımlarla da karşılaşılması mümkündür.
Ursa Avukatlık ile Profesyonel Hukuki Destek
Trafik kazalarına karıştıysanız ve kusur oranınızı adil bulmuyorsanız, Ursa Avukatlık Bürosu olarak Bursa’da sizlere hukuki danışmanlık hizmeti sunmaktayız. Sigorta itirazları, ceza davaları, tazminat başvuruları gibi birçok konuda profesyonel destek alabilirsiniz.
- Adres: Demirtaşpaşa Mah. Celal Bayar Cad. 2. 1. Ata Sk. No:1 Petek Bozkaya İş Merkezi Kat:2/204 Osmangazi BURSA
- Telefon: +90 541 210 34 99
- E-posta: bilgi@ursaavukatlik.com
- Web: https://ursaavukatlik.com/
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Asli kusur nedir?
Kazada birincil sorumluluğa neden olan, kazayı doğrudan meydana getiren ihlaller asli kusur olarak adlandırılır.
Tali kusur nedir?
Kazaya katkı sunan ama ana sebep olmayan ikincil kural ihlalleri tali kusur olarak değerlendirilir.
Asli kusur maddeleri nelerdir?
Kırmızı ışıkta geçme, ters yön ihlali, geçiş hakkı ihlali gibi davranışlar Karayolları Trafik Kanunu’na göre asli kusur kapsamındadır.
Tali kusurlu kişi beraat eder mi?
Hayır. Ceza hukuku kapsamında tali kusurlu kişi de ceza alabilir; beraat kararı olayın detaylarına göre değişir.
Asli tali kusur tablosu nedir?
Kusur oranlarının %75–%25 veya %50–%50 gibi şekillerde paylaşıldığı tabloya asli tali kusur tablosu denir.
52/1-a kusur oranı nedir?
Kavşağa yaklaşırken hız kesmeme ihlali olan 52/1-a, çoğunlukla tali kusur olarak değerlendirilir.
Adli kusur ne anlama gelir?
Adli kusur, ceza yargılamasında değerlendirilen kusurları tanımlar ve asli/tali ayrımı üzerinden analiz edilir.
Kusur oranı nasıl itiraz edilir?
Sigorta raporlarına veya bilirkişi değerlendirmelerine itiraz, avukat aracılığıyla sigorta tahkim veya mahkemeye yapılabilir.
